Dịch truyền - Con dao hai lưỡi
- Th?năm - 30/07/2015 04:46
- In ra
- Đóng cửa s?này
Đối tượng nào cần truyền dịch?
Không phải người nào khi b?ốm cũng cần truyền dịch. Truyền dịch ch?được áp dụng cho những trường hợp sau: Th?nhất là cho những bệnh nhân mất nước cấp tính mà không th?bù được lượng dịch đã mất bằng con đường uống. Những trường hợp này là những bệnh nhân b?tiêu chảy cấp (t? nhiễm trùng nhiễm độc thức ăn?; bệnh nhân nôn nhiều, bệnh nhân b?bỏng nặng, bệnh nhân sốt cao mất nước, bệnh nhân b?hẹp môn v?không ăn uống được... Mục tiêu của truyền dịch trong trường hợp này là bù đ?lượng dịch mà cơ th?đã b?mất đ?đảm bảo th?tích tuần hoàn duy trì huyết áp và lượng nước trong các mô của cơ th?
Không phải người nào khi b?ốm cũng cần truyền dịch. Truyền dịch ch?được áp dụng cho những trường hợp sau: Th?nhất là cho những bệnh nhân mất nước cấp tính mà không th?bù được lượng dịch đã mất bằng con đường uống. Những trường hợp này là những bệnh nhân b?tiêu chảy cấp (t? nhiễm trùng nhiễm độc thức ăn?; bệnh nhân nôn nhiều, bệnh nhân b?bỏng nặng, bệnh nhân sốt cao mất nước, bệnh nhân b?hẹp môn v?không ăn uống được... Mục tiêu của truyền dịch trong trường hợp này là bù đ?lượng dịch mà cơ th?đã b?mất đ?đảm bảo th?tích tuần hoàn duy trì huyết áp và lượng nước trong các mô của cơ th?
Truyền dịch là liệu pháp điều tr??cơ s?y t?
Trường hợp th?hai là truyền dịch cho những bệnh nhân ăn uống kém, suy kiệt, bệnh nhân không th?ăn trong những ngày đầu sau phẫu thuật ống tiêu hóa (như cắt d?dày, cắt đoạn ruột?, bệnh nhân nặng, bụng chướng chưa có kh?năng tiêu hóa thức ăn ?những khoa hồi sức cấp cứu, bệnh nhân cần một lượng calo lớn mà ch?đ?ăn qua đường tiêu hóa không cung cấp đầy đ?hoặc những bệnh nhân cần một ch?đ?ăn đặc biệt phải cung cấp qua những loại dịch truyền tĩnh mạch đ?nuôi dưỡng. Mục đích của truyền dịch trong trường hợp này là đ?nuôi dưỡng bệnh nhân.
Mục đích th?ba của truyền dịch là truyền dịch có pha thuốc đ?điều tr?như pha thuốc truyền các loại kháng sinh, hóa chất điều tr?ung thư, các thuốc tr?tim, nâng huyết áp (như dopamin, dobutamin, adrenalin, noradrenalin), thuốc lợi tiểu, thuốc h?huyết áp trong một s?bệnh lý cấp cứu?được ch?định cho những bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn, viêm phổi nặng, viêm phúc mạc, bệnh lý ung thư, suy tim, cơn tăng huyết áp cấp cứu?và cuối cùng, truyền dịch đ?nhằm mục tiêu điều tr?như truyền albumin trong bệnh vàng da nhân não ?tr?sơ sinh, truyền dịch đ?tăng th?tích nước tiểu (tăng bài niệu) trong một s?bệnh lý nhiễm độc.
Những tai biến có th?gặp khi truyền dịch
Truyền dịch, cũng như tất c?các liệu pháp điều tr?khác, đều có th?gây nên những tai biến với một t?l?nhất định. Sốc phản v?là tai biến đáng s?và nguy hiểm nhất có nguyên nhân là do các thành phần trong dịch truyền, do thuốc pha trong dịch truyền gây nên. Tai biến này có th?xảy ra ngay khi vừa truyền dịch với những biểu hiện như tức ngực, khó th? co thắt thanh quản, co thắt ph?quản, vật vã, tím tái, mạch nhanh, huyết áp tụt?và bệnh nhân s?t?vong rất nhanh chóng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Loại tai biến th?hai, hay gặp hơn, đó là phù phổi cấp do truyền một lượng dịch quá nhiều hoặc truyền với tốc đ?quá nhanh. Một lượng dịch khá lớn vào tim phải s?được bơm lên phổi và ?tại đây do tim trái không kịp đẩy dịch ra ngoại biên và kết qu?là dịch thoát vào phổi, ngăn cản quá trình trao đổi ôxy tại phổi gây suy hô hấp. Phù phổi cấp thường xảy ra sau khi một lượng khá lớn dịch đã được truyền vào bệnh nhân hoặc tốc đ?truyền quá nhanh. Biểu hiện sớm nhất của tai biến này là mạch nhanh, tức ngực, khó th? muộn hơn bệnh nhân có các triệu chứng như khó th?d?dội, tím môi đầu chi hoặc tái nhợt, ho, khạc bọt hồng, nghe phổi có nhiều rales ẩm hai bên, chụp Xquang phổi có đám m?hình cánh bướm hai ph?trường.
Loại tai biến th?ba của truyền dịch đó là những biểu hiện d?ứng không phải sốc phản v? Những biểu hiện này có th?xảy ra sớm trong khi truyền dịch hoặc muộn hơn sau khi đã truyền xong dịch. Triệu chứng của d?ứng rất d?phát hiện khi bệnh nhân cảm thấy khó chịu, bứt rứt, nổi mẩn ngứa khu trú hoặc toàn thân?Đây cũng là một tai biến có nguyên nhân do các thành phẩn trong dịch truyền hoặc do thuốc pha trong dịch truyền gây nên.
Truyền dịch cũng có th?gây nhiễm khuẩn tại ch?đặt kim truyền hoặc nhiễm khuẩn toàn thân, thậm chí nhiễm khuẩn huyết hết sức nguy hiểm. Các loại dịch truyền luôn được sản xuất và bảo quản sao cho được vô khuẩn tuyệt đối nhưng trong một s?trường hợp vi khuẩn có th?xâm nhập vào cơ th?qua b?dây truyền dịch, chai dịch b?rò r? b?nhiễm khuẩn, do sát khuẩn khu vực đặt kim truyền không đảm bảo... Biến chứng này xảy ra muộn hơn, thường là một vài ngày sau khi truyền dịch.
Mục đích th?ba của truyền dịch là truyền dịch có pha thuốc đ?điều tr?như pha thuốc truyền các loại kháng sinh, hóa chất điều tr?ung thư, các thuốc tr?tim, nâng huyết áp (như dopamin, dobutamin, adrenalin, noradrenalin), thuốc lợi tiểu, thuốc h?huyết áp trong một s?bệnh lý cấp cứu?được ch?định cho những bệnh nhân sốc nhiễm khuẩn, viêm phổi nặng, viêm phúc mạc, bệnh lý ung thư, suy tim, cơn tăng huyết áp cấp cứu?và cuối cùng, truyền dịch đ?nhằm mục tiêu điều tr?như truyền albumin trong bệnh vàng da nhân não ?tr?sơ sinh, truyền dịch đ?tăng th?tích nước tiểu (tăng bài niệu) trong một s?bệnh lý nhiễm độc.
Những tai biến có th?gặp khi truyền dịch
Truyền dịch, cũng như tất c?các liệu pháp điều tr?khác, đều có th?gây nên những tai biến với một t?l?nhất định. Sốc phản v?là tai biến đáng s?và nguy hiểm nhất có nguyên nhân là do các thành phần trong dịch truyền, do thuốc pha trong dịch truyền gây nên. Tai biến này có th?xảy ra ngay khi vừa truyền dịch với những biểu hiện như tức ngực, khó th? co thắt thanh quản, co thắt ph?quản, vật vã, tím tái, mạch nhanh, huyết áp tụt?và bệnh nhân s?t?vong rất nhanh chóng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Loại tai biến th?hai, hay gặp hơn, đó là phù phổi cấp do truyền một lượng dịch quá nhiều hoặc truyền với tốc đ?quá nhanh. Một lượng dịch khá lớn vào tim phải s?được bơm lên phổi và ?tại đây do tim trái không kịp đẩy dịch ra ngoại biên và kết qu?là dịch thoát vào phổi, ngăn cản quá trình trao đổi ôxy tại phổi gây suy hô hấp. Phù phổi cấp thường xảy ra sau khi một lượng khá lớn dịch đã được truyền vào bệnh nhân hoặc tốc đ?truyền quá nhanh. Biểu hiện sớm nhất của tai biến này là mạch nhanh, tức ngực, khó th? muộn hơn bệnh nhân có các triệu chứng như khó th?d?dội, tím môi đầu chi hoặc tái nhợt, ho, khạc bọt hồng, nghe phổi có nhiều rales ẩm hai bên, chụp Xquang phổi có đám m?hình cánh bướm hai ph?trường.
Loại tai biến th?ba của truyền dịch đó là những biểu hiện d?ứng không phải sốc phản v? Những biểu hiện này có th?xảy ra sớm trong khi truyền dịch hoặc muộn hơn sau khi đã truyền xong dịch. Triệu chứng của d?ứng rất d?phát hiện khi bệnh nhân cảm thấy khó chịu, bứt rứt, nổi mẩn ngứa khu trú hoặc toàn thân?Đây cũng là một tai biến có nguyên nhân do các thành phẩn trong dịch truyền hoặc do thuốc pha trong dịch truyền gây nên.
Truyền dịch cũng có th?gây nhiễm khuẩn tại ch?đặt kim truyền hoặc nhiễm khuẩn toàn thân, thậm chí nhiễm khuẩn huyết hết sức nguy hiểm. Các loại dịch truyền luôn được sản xuất và bảo quản sao cho được vô khuẩn tuyệt đối nhưng trong một s?trường hợp vi khuẩn có th?xâm nhập vào cơ th?qua b?dây truyền dịch, chai dịch b?rò r? b?nhiễm khuẩn, do sát khuẩn khu vực đặt kim truyền không đảm bảo... Biến chứng này xảy ra muộn hơn, thường là một vài ngày sau khi truyền dịch.
Người bệnh ch?truyền dịch khi có ch?định của bác sĩ và phải thực hiện tại cơ s?y t?có đ?điều kiện x?trí tai biến. Ảnh: TL
Mặc dù ít gặp, nhưng cũng phải k?đến những biến chứng khác có th?xảy ra khi truyền dịch như chảy máu, t?máu nơi đặt kim truyền; tắc mạch phổi do đ?khí vào dây truyền; h?thân nhiệt khi truyền dịch không được làm ấm vào mùa lạnh. Truyền dịch cũng có th?làm tăng đường máu (với dịch có chứa đường), làm tăng natri máu (với dịch có chứa muối)... ?một s?đối tượng bệnh nhân đặc biệt.
Cần chú ý gì khi truyền dịch?
Cách tốt nhất đ?tránh những tai biến do truyền dịch là ch?truyền dịch khi thực s?cần thiết và theo ch?định của bác sĩ. Đ?tránh những tai biến có th?gặp khi truyền dịch, cần phải chú ý một s?điểm như truyền dịch với một s?lượng vừa đ?và tốc đ?truyền hợp lý; khi truyền dịch phải theo dõi thường xuyên tình trạng của bệnh nhân; phải luôn trang b?những phương tiện và thuốc cấp cứu sốc phản v?như adrenaline; Truyền dịch phải được tiến hành ?những cơ s?y t?có đ?điều kiện và kh?năng x?trí những tai biến do truyền dịch tr?một s?trường hợp đặc biệt cấp cứu phải truyền tại nhà bệnh nhân hoặc trên đường, trên phương tiện giao thông? Tuyệt đối không nên lạm dụng truyền dịch ví d?như ch?truyền “nước biển?đ?h?sốt, truyền đạm “hoa quả?(dịch truyền cung cấp một s?loại vitamin) đ?cho khỏe hơn bởi vì trong nhiều trường hợp, những rủi ro đã xảy ra.
Cần chú ý gì khi truyền dịch?
Cách tốt nhất đ?tránh những tai biến do truyền dịch là ch?truyền dịch khi thực s?cần thiết và theo ch?định của bác sĩ. Đ?tránh những tai biến có th?gặp khi truyền dịch, cần phải chú ý một s?điểm như truyền dịch với một s?lượng vừa đ?và tốc đ?truyền hợp lý; khi truyền dịch phải theo dõi thường xuyên tình trạng của bệnh nhân; phải luôn trang b?những phương tiện và thuốc cấp cứu sốc phản v?như adrenaline; Truyền dịch phải được tiến hành ?những cơ s?y t?có đ?điều kiện và kh?năng x?trí những tai biến do truyền dịch tr?một s?trường hợp đặc biệt cấp cứu phải truyền tại nhà bệnh nhân hoặc trên đường, trên phương tiện giao thông? Tuyệt đối không nên lạm dụng truyền dịch ví d?như ch?truyền “nước biển?đ?h?sốt, truyền đạm “hoa quả?(dịch truyền cung cấp một s?loại vitamin) đ?cho khỏe hơn bởi vì trong nhiều trường hợp, những rủi ro đã xảy ra.